Theo đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam, ngành dệt may đang đứng trước nhiều thách thức phải vượt qua để thích ứng và phát triển bền vững.
Nhiều thách thức
Theo bà Phạm Tuyết Mai, Trưởng đại diện Hiệp hội Dệt may tại TP.HCM, thời gian qua có nhiều yếu tố thuận lợi cho ngành dệt may phát triển. Những kiến nghị nhằm tháo gỡ khó khăn cho ngành đã được Chính phủ và các bộ ngành ghi nhận và điều chỉnh nhanh chóng. Cụ thể, đã có nhiều tỉnh, thành phố thành lập các khu công nghiệp riêng cho hoạt động dệt may. Đặc biệt, các khu công nghiệp đã đầu tư và đưa vào vận hành hệ thống xử lý nước thải giúp doanh nghiệp hoàn thành trách nhiệm bảo vệ môi trường trong quá trình hoạt động sản xuất. Đặc biệt, việc chuyên môn hóa hoạt động xử lý chất thải tại các khu công nghiệp cũng đã giúp các doanh nghiệp tập trung hơn. Các quy định kiểm tra chuyên ngành liên quan đến chất thơm hoặc formaldehyde đã bị loại bỏ. Thời gian thông quan hàng hóa cũng được rút ngắn, tạo tác động tích cực cho doanh nghiệp đẩy nhanh khả năng đáp ứng đơn hàng của đối tác, đồng thời kim ngạch xuất khẩu cũng tăng mạnh.
Tuy nhiên, trong tương lai, ngành dệt may được dự báo sẽ phải đối mặt với hai thách thức lớn. Các FTA mà Việt Nam đã ký kết đều có các yêu cầu liên quan đến môi trường, phát triển bền vững và phát triển xanh. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải nỗ lực nâng cao cả chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất. Nếu doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất, không áp dụng các giải pháp giảm thiểu chất thải, tiết kiệm năng lượng và tài nguyên thiên nhiên sẽ có nguy cơ không nhận được đơn hàng hoặc bị từ chối, đặc biệt là đơn hàng của các thương hiệu lớn trên thế giới.
Thực tế, phần lớn các doanh nghiệp dệt may Việt Nam là gia công nên phụ thuộc nhiều vào đơn đặt hàng từ các nước. Mặt khác, dây chuyền công nghệ sản xuất còn lạc hậu. Do đó, cùng với các rào cản kỹ thuật mềm về trách nhiệm xã hội đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng chắc chắn có những tác động tiêu cực đến đà tăng trưởng của ngành.
Ông Lê Tiến Trường, Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho biết, năm 2018, các doanh nghiệp dệt may đã đạt kim ngạch xuất khẩu trên 36 tỷ USD, do có lợi thế về trình độ kỹ thuật, tiêu chí sản xuất xanh, quản lý tiên tiến, quan hệ sâu sắc với các khách hàng truyền thống. Tuy nhiên, thị trường dệt may toàn cầu ngày càng trở nên thách thức hơn, khi căng thẳng thương mại gia tăng, ảnh hưởng đến giá cả dịch vụ cũng như nhu cầu của khách hàng. Bên cạnh đó, các nước mạnh về xuất khẩu cũng coi Việt Nam là đối thủ để kiềm chế. Để tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng của ngành dệt may trong năm 2019 và tương lai gần, ngành cần phải đổi mới để cạnh tranh với các phương thức thông minh hơn.
Theo ông Trường, các doanh nghiệp dệt may không còn cách nào khác là phải xây dựng một loạt giải pháp cạnh tranh mới, bao gồm: Tập trung đổi mới công nghệ, tiết kiệm năng lượng, xanh hóa sản xuất, nâng cao năng suất tổng hợp (TFP) thông qua nhiều giải pháp, trong đó có năng suất lao động cá nhân. bằng cách tự động hóa. Ngoài ra, việc quan tâm đến công nghệ mới, liên kết các doanh nghiệp với nhau thông qua hệ thống sử dụng thông tin chung, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn cũng là những yếu tố bắt buộc trong lộ trình cạnh tranh những năm tới.
Phát triển bền vững
Ông Thomas Mills, đại diện của Tommy Hilfiger, cho rằng nhiều doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần thay đổi để phát triển bền vững. Có 3 lý do chính để các doanh nghiệp Việt Nam thay đổi. Một là các đối tác – các thương hiệu may mặc lớn đang ưu tiên đặt hàng với các doanh nghiệp xanh. Thứ hai, người tiêu dùng trên thế giới đã bắt đầu quan tâm đến yếu tố trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp sản xuất, và cuối cùng là các thương hiệu may mặc đã sẵn sàng tham gia mục tiêu giảm phát thải nhà kính. Trên thực tế, 148 thương hiệu may mặc lớn trên thế giới đã tham gia sáng kiến sử dụng năng lượng sạch và sẽ triển khai vào năm 2022. Về yếu tố khách quan, sự thay đổi nguồn cung cấp nước ở khu vực thượng nguồn sông Mekong cũng tác động mạnh đến nhu cầu tài nguyên nước cho ngành dệt may.
Ở quy mô rộng hơn, hơn 50% nhà máy điện ở Việt Nam đang sử dụng than. Do Chính phủ Việt Nam cam kết cắt giảm 8% lượng khí thải gây ô nhiễm môi trường, phát triển xanh là giải pháp duy nhất để các doanh nghiệp giảm áp lực về an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Mặt khác, nếu các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp đều yêu cầu cung cấp và sử dụng năng lượng sạch thì cũng sẽ tạo ra những tác động nhất định trong việc buộc các nhà cung cấp phải sản xuất năng lượng sạch.
Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may cho biết, phát triển ngành dệt may Việt Nam gắn liền với phát triển kinh tế. Trong đó, ngành dệt may không chỉ phải giải quyết vấn đề việc làm, công nghiệp hóa của các địa phương mà việc xanh hóa ngành dệt may còn tác động đến môi trường và sự phát triển bền vững của nền kinh tế và ngành dệt may. Vì vậy, ngành dệt may Việt Nam tiếp tục tuân thủ mối quan hệ hợp tác, phát triển bền vững trong chương trình xanh hóa ngành dệt may và tiết kiệm tài nguyên nước.
Trong tương lai, ngành Dệt may Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức và sự cạnh tranh nội tại của ngành và của nền kinh tế toàn cầu. Trước những thách thức này, ngành Dệt may Việt Nam đang tích cực áp dụng Công nghiệp 4.0 và thực hiện các giải pháp về các chương trình của Chính phủ đối với ngành dệt may bao gồm việc thực hiện các FTA đã ký kết, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh về lao động; tuân thủ các quy định pháp luật về môi trường, tiết kiệm tài nguyên nước và xanh hóa ngành dệt may, ông Giang nói.
